توکلی - پس از شگفتی بزرگ هوافضای سپاه و پرتاب موفق زیر مدار قائم 100؛ این بار اما شگفتی دیگری  رقم خورد و  ماهواره «ثریا» سازمان فضایی توسط ماهواره بر سوخت جامد سه مرحله‌ای «قائم ۱۰۰» نیروی هوافضای سپاه با موفقیت به فضا پرتاب شد. پرتابی که با حضور سردار سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه، حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی، سردار امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه و جمعی از مقامات و مسئولان کشوری و لشکری صورت گرفت. قبل از این که به جزئیات این پرتاب بپردازیم، باید به سراغ ماهواره بر این پرتاب یعنی «قائم 100»  برویم. ماهواره بری که در این نوع پرتاب های فضایی به مراتب نقش کلیدی تری از خود ماهواره ایفا می کند. باید گفت که هر ماهواره بسته به ماموریتی که برای آن از پیش تعیین شده و جرم و سنگینی که دارد باید  برای گردش به دور زمین در یک مدار مشخص قرار بگیرد. در این زمینه به طور معمول ماهواره های مخابراتی در فاصله چند هزار کیلومتری قرار می گیرند و ماهواره های شناسایی که استفاده نظامی و غیرنظامی در زمینه مثلا نقشه برداری دارند در مدار 500 کیلومتری دور زمین گردش می کنند. در این میان ماهواره بر یا همان موشکی که در تصاویر لحظه پرتاب می بینیم، نقش کلیدی را در این پازل ایفا می کند. ماهواره بر باید توانایی آن را داشته باشد که ماهواره را با سرعتی که برای گردش در مدار (و این که نیروی گریز از مرکز با جاذبه برابر شود) لازم دارد، داخل مدار قرار دهد. حالا آن چه کار را سخت می کند، وزن ماهواره است که هرچه سنگین تر باشد کار ماهواره بر را برای قراردادن آن در مدار سخت تر می کند. کاری که روس ها در آن تبحر زیادی دارند و با موشک ها و ماهواره‌برهای قدرتمند خود ماهواره را مستقیم به مدار از پیش تعیین شده هدایت می کنند.  اتفاقی که آبان سال گذشته افتاد دقیقا این بود که  قائم 100 یک مرحله خیلی مهم را پشت سر گذاشته و موتور مرحله اول این ماهواره بر  که همان موتور سوخت جامد رافع است، تحت آزمایش پروازی زیرمداری قرار گرفت. مرحله زیر مداری، خود موفقیت بزرگی برای کشورمان بود چرا که  هوافضای سپاه  توانسته بود با ماهواره بر (موشک) قائم 100 که از سوخت جامد بهره می برد، آزمایش پروازی موفق زیرمداری موتور مرحله اول رافع را به ثبت برساند. همان برهه کارشناسان تاکید کردند که با تکمیل دیگر مراحل، ایران قادر خواهد بود ماهواره هایی با جرم و سنگینی 80 کیلوگرم را وارد مدار 500 کیلومتری و بیشتر  زمین کند و با ادامه پیدا کردن مسیر پیشرفت ماهواره بر قائم 100، هوافضای سپاه پاسداران قادر خواهد بود که ماهواره هایی با وزن 300 کیلوگرم را که معادل حداقل وزن یک کلاهک موشکی است، در مدار 500 کیلومتری قرار دهد و با این اقدام خود یک عرض اندام جدی نظامی و دفاعی در سطح بین الملل داشته باشد.  در نهایت  قائم 100 گام بعدی خود را برداشت و  پس از 14 ماه  روز گذشته ماهواره ثریا را این بار در مدار قرار داد. قائم 100 درحقیقت کاری کرد کارستان و باعث شد برای نخستین بار کشورمان بتواند یک ماهواره‌ را در مدارهای بالاتر از ۵۰۰ کیلومتر با موفقیت قرار دهد. همان طور که در خبرها آمده  این ماهواره با موفقیت در مدار ۷۵۰ کیلومتری قرار گرفته و رکورد جدیدی را ثبت کرده و  طی ۱۱ دقیقه با سرعت ۷۴۷۸ متر بر ثانیه بر مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین نشسته است. آزمایش پروازی این ماهواره‌بر با موتور سوخت جامد مرحله اول رافع با موفقیت انجام شده و قائم ۱۰۰ اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌ای سوخت جامد ساخت کشور است که توسط دانشمندان نیروی هوافضای سپاه ساخته شده است. نکته مهم دیگری که باید درباره ماهواره بر قائم 100 گفته شود این است که وقتی می گوییم سوخت این ماهواره بر جامد است یعنی از سوختی بهره می برد که برای سال های سال سالم و صحیح در موشک باقی می ماند و از این رو این اجازه را به کشورمان می‌دهد که دست به تولید انبوه  بزند.   در همین راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایرانی نوشت: به فضل الهی، دهمین پرتاب فضایی در دولت مردمی انجام و رکورد جدیدی در ارتفاع پرتاب ثبت شد.وی افزود:  ماهواره‌بر قائم۱۰۰ باموفقیت محموله خود را در مدار ۷۵۰KM قرار داد.وزیر ارتباطات تاکید کرد: قائم ۱۰۰ که قابلیت حمل تا صدکیلو را دارد، در سومین پرتاب آزمایشی خود، یک محموله تحقیقاتی با جرم تقریبی ۵۰KG را در مدار ۷۵۰KM  قرار داد. زارع‌پور گفت: قائم ۱۰۰ از نوع سوخت جامد است که توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران ساخته شده است. وی گفت: این اولین بار است که ماهواره‌برهای ایرانی به مدار ۷۵۰ کیلومتری دست پیدا می کنند. زارع‌پور تاکید کرد: خداقوت به همه تلاشگران صنعت فضایی کشور و تشکر از سردار حاجی زاده و همکاران مجاهد و دانشمندشان. الحمدلله صنعت فضایی با شتاب در مسیر پیشرفت است. حالا با پرتاب این ماهواره تحقیقاتی بسیاری از زیرسیستم‌های توسعه یافته   توسط پژوهشگاه فضایی ایران نیز در شرایط تست مداری قرار می گیرند و راه برای توسعه سریع صنعت فضایی بومی ایران هموارتر می‌شود. ضمن این که این پرتاب قدمی مهم در راستای افزایش توانمندی تزریق ماهواره در مدار‌های بالاتر محسوب می‌شود.

 

چرا زمین به یخ و سرما نیاز دارد؟

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ذوب سریع یخ‌های قطب جنوب به طور چشمگیری جریان‌های اقیانوسی را کاهش می‌دهد و می‌تواند نتایج فاجعه باری برای آب و هوای جهانی، زنجیره غذایی دریایی و حتی ثبات سکوهای یخی به همراه داشته باشد. در گزارشی که یورونیوز چندی پیش منتشر کرد، «گردش واژگونی» اقیانوس‌ها که توسط حرکت «آب متراکم‌تر» به سمت کف دریا رانده می‌شود، به انتقال گرما، کربن، اکسیژن و مواد مغذی حیاتی در سراسر جهان کمک می‌کند، اما بر اساس مطالعه‌ای که در مجله «نیچر» منتشر شد، جریان عمیق آب اقیانوس‌ها از قطب جنوب می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ تا ۴۰ درصد کاهش یابد. با افزایش دما، آب شیرین حاصل از ذوب یخ‌های قطب جنوب وارد اقیانوس می‌شود و شوری و چگالی آب‌های سطحی را کاهش می‌دهد. به این ترتیب جریان‌های رو به پایین به سمت کف دریا هم کمتر می‌شود که گردش واژگونی اقیانوس‌ها را دچار مشکل خواهد کرد. زمین یک‌بار در روز به دور محور خود می‌چرخد، اما این کار را به‌طور یکنواخت انجام نمی‌دهد و سرعت چرخش زمین تا یک میلی‌ثانیه در روز تغییر می‌کند. اگر جرم زمین به محور چرخش آن نزدیک شود، سرعت چرخش زمین افزایش می‌یابد. بر همین اساس اگر یخ‌های خشک، یخچال‌های طبیعی کوهستانی و صفحات یخی قطب، ذوب و به اقیانوس‌ها سرازیر شوند، محور چرخش زمین تغییر می‌کند و زمین به نوعی دچار انحراف محوری می‌شود. این عامل یکی از فجایع ناشی از ذوب شدن یخچال‌های طبیعی است که نشان می‌دهد یخ و سرما چقدر برای زمین مفید است.

عوارض ذوب‌شدن یخ‌های کره‌زمین

از دیگرسو، آب شدن یخ‌ها تاثیری شگرف‌تر بر اکوسیستم دریایی و محیط زیست می‌گذارد. بنا به گفته کارشناسان، گردش واژگونی اقیانوس‌ها به مواد مغذی اجازه می‌دهد تا از پایین به سمت بالا حرکت کنند. از طرفی در اقیانوس منجمد جنوبی حدود سه‌چهارم تولید جهانی فیتوپلانکتون گنجانده شده که اساس زنجیره غذایی را تشکیل می‌دهد. وقتی آب شیرین حاصل از ذوب شدن یخ‌ها وارد اقیانوس شود، چرخه غذایی موجودات آبزی هم دچار تنش و به دنبال آن آسیب‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌شود. ذوب شدن بی‌سابقه یخ در دو قطب، به جز مسائل گفته شده، دلایل بسیاری برای نگران شدن ما دارد. یکی از دلایل این است که دریای منجمد یک انعکاس‌دهنده قوی است که نور خورشید را به فضا بازتاب می‌دهد و اجازه گرم کردن زمین را نمی‌دهد. با ذوب شدن بخشی از دریای منجمد، به دلیل  نبود بازتاب نور خورشید و گرم شدن آب دریا، باقی مانده آن هم در خطر ذوب شدن قرار می‌گیرد. از دیگر دلایل می‌توان به خطر انتشار گاز متان و دی‌اکسید کربن به دام افتاده در لایه‌های یخ‌زده اعماق اقیانوس اشاره کرد که این مورد هم باعث شتاب‌گیری گرمایش جهانی خواهد شد. همچنین ذوب یخچال‌ها موجب بالا رفتن سطح رودخانه‌ها می‌شود. ذوب شدن یخچال‌های طبیعی مانند آمریکای جنوبی و هیمالیا برای مردم ساکن در پایین دست رودخانه‌ها که برای آب آشامیدنی و زراعت خود به سرزمین‌های یخی وابسته هستند، چه از لحاظ طغیان رودخانه‌ها و چه از لحاظ خشکسالی و کمبود آب، در آینده بسیار نگران‌کننده است. با وجود این که شاهد شدت یافتن برف‌های زمستانی و سرمای سخت در برخی از نقاط جهان هستیم، اما به طور کلی میزان بارش برف در جهان به شکل چشمگیری کاهش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش سطح دما منجر به تبخیر بیشتر آب‌های سطحی  می شود و به این ترتیب میزان بیشتری آب به سطح اتمسفر بازمی‌گردد که به صورت برف در فصل سرد سال، در مناطق سردسیر خواهد بارید. در حالی که در مناطق معتدل و گرمسیر، شاهد گرمای بیشتر و خشکسالی خواهیم بود.

 

  مهدی حسن زاده - economic@khorasannews.com

 

آموزش و پرورش در اولویت نیست!

این اظهار نظر که «آموزش و پرورش اولویت برنامه ریزان کشور نیست»، تاکنون موضوع صحبت و انتقاد بسیاری از دلسوزان بوده است. ما با یک مسئول سابق در سطوح بالای وزارتخانه آموزش و پرورش همکلام می شویم که اگرچه علاقه ای به گفت وگو ذکر نامش ندارد، اما می گوید: «اهمیت ندادن به آموزش و پرورش متاسفانه از چالش هایی است که ارتباطی به این دولت و آن دولت هم ندارد. تا زمانی که این نهاد اولویت مسئولان تصمیم گیر و برنامه ریز نباشد، بودجه اش همین وضعیت نامناسب را خواهد داشت. برخی مسئولان، آموزش و پرورش را یک وزارتخانه مصرفی می‌دانند همان گونه هم به شکل «مصرفی» با آن برخورد می کنند. اگر باور داشته باشند که آموزش و پرورش مبنای توسعه کشور است، قطعا متناسب با برنامه های توسعه ای کشور برای این نهاد برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی می کنند»